Algemene dekkingsmiddelen

Algemeen

De algemene middelen van de gemeente dekken de kosten van de programma's. Dit betreft middelen waar geen voorafgaand specifiek bestedingsdoel aan ten grondslag ligt. De algemene uitkering uit het gemeentefonds is de belangrijkste vrij besteedbare inkomstenbron voor de gemeente. Het Rijk bepaalt de hoogte van deze algemene uitkering. De gemeente kan ook zelf inkomsten genereren door het heffen van belastingen, waarvan de onroerendezaakbelasting de belangrijkste is. De opbrengst van belastingen kent, in tegenstelling tot heffingen als het rioolrecht en afvalstoffen-heffing, geen vooraf bepaald bestedingsdoel en behoort tot de algemene dekkingsmiddelen. Overige vrij besteedbare middelen zijn de dividenden van deelnemingen en het renteresultaat verbonden aan de financieringsfunctie.

Tot de algemene dekkingsmiddelen behoren de baten en lasten van:

• lokale belastingen en heffingen
• de algemene uitkering uit het gemeentefonds
• het gemeentelijk financieringsbeleid, het saldo van de externe vaste geldleningen en de intern toegerekende rente aan activa en grondexploitaties
• de baten en lasten die verbonden zijn aan financiële deelnemingen
• incidentele baten en lasten over voorgaande jaren
• algemene baten en lasten waaronder onvoorziene inkomsten en nog te bestemmen middelen (stelposten)

Gemeentefonds

• De uitgavenontwikkelingen binnen de verschillende ministeries hebben directe gevolgen voor de groei en/of krimp (het accres) van de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Najaar 2015 was het voorlopig accres voor 2016 nog vastgesteld op een (nominale) groei van 4,15%. Deze groei is in de loop van 2016 gedaald naar 3,96% (een verschil van 0,19%). Dit wordt op rijksniveau verklaard door een lagere inflatie, hogere asielinstroom en studieleningen. Per saldo is het neerwaartse effect groter dan het opwaartse effect.
• In de Najaarsnota van het Kabinet zijn forse onderuitputtingen zichtbaar op relevante begrotingshoofdstukken van ruim € 900 miljoen. De grootste post daarin is het infrastructuurfonds met ruim € 500 miljoen. De definitieve afrekening van het accres vindt plaats in de meicirculaire 2017.
• In 2016 hebben we ook middelen voor verhoogde asielinstroom in het gemeentefonds opgenomen en de afwikkeling groot onderhoud verdeelstelsel (onderdeel VHROSV) voor tweederde doorgevoerd. We informeerden de gemeenteraad in 2016 regelmatig over de gevolgen op de uitkering uit het gemeentefonds. Voor het lopende jaar 2016 traden na het verschijnen van de decembercirculaire nieuwe afwijkingen op. Deze afwijkingen lichten we toe bij de financiën.

Stadsverwarming
De aandelen in Stadsverwarming zijn voor 100% in handen van gemeente Purmerend. Sinds 2012 is de deelneming gewaardeerd op € 38,28 miljoen (oorspronkelijk € 42,6 miljoen).

In 2016 zien we onder andere de volgende ontwikkelingen:

1. Economische Zaken (EZ) voerde een succesvolle lobby om de SDE+ beschikking van SVP zodanig aan te passen dat we meer subsidie krijgen.
2. Met Rochdale en Wooncompagnie hebben we afspraken gemaakt over de gefaseerde overdracht van de afleversets (conform de Warmtewet) die nu niet in het bezit zijn van Stadsverwarming Purmerend.
3. De grotere focus op business development leidde tot betere samenwerking met stakeholders als de gemeente en woningcorporaties in kader van nieuw- en verbouw. Het project Gasloos Purmerend gaat hier in 2017 een verdere versnelling in geven.
4. Verder hebben we in 2016 de projecten Update Mecoms AX 2012, Invoering assetmanagementsysteem EAMS, Life-gang nieuwe Website inclusief verbeterd klantportal afgerond. Deze zorgen voor een goed fundament om de dienstverlening en kostenbeheersing verder te verbeteren.
5. De corrosieproblemen met de BioWarmteCentrale (BWC) zijn aangepakt en de productie-assets kunnen we inmiddels inzetten conform de uitgangspunten van de Energietransitie als gevolg van het project Vraaggestuurde productie. De verwachte afronding van de vervanging economisers is in het tweede kwartaal 2017.
6. Klantenpanels hebben geleid tot verbeteringen in procesvoering. Door een verbeterd debiteurenproces daalde het aantal klanten naar de deurwaarder met een derde.
7. Met het project Met Nieuwe Energie zijn we stevig begonnen om de focus, de samenwerking in de keten en de werkprocessen te verbeteren. Daarbij is ook een maandelijks proces van kosten- en KPI rapportages ingericht.

Resultaat 2016

In 2016 heeft Stadsverwarming een verlies geleden van € 4,5 miljoen. Dit is € 1,2 miljoen slechter dan de laatste prognose voor 2016. Het nadeel wordt met name veroorzaakt door de hogere energiebelasting over het ingekochte gas voor de hulpwarmtecentrales en een lagere beschikbaarheid, inzet en rendement van de BWC. Daarentegen is wel meer subsidie ontvangen door een hogere SDE prijs. Verder zijn de bedrijfskosten hoger uitgevallen door meer onderhoudskosten aan het warmtenet en BWC en compensatie voor waarmteonderbrekingen.

Het verlies is ten laste gebracht van het eigen vermogen van de Stadsverwarming. Het eigen vermogen bedraagt nu ruim € 16,2 miljoen. Het verlies werkt niet door in de waarde van de deelneming op de balans van de gemeente. Om te beoordelen of dit wel of niet het geval is wordt jaarlijks een zogenaamde impairment test uitgevoerd. De uitkomst van de impairment test laat zien dat op de waarde van de activa van de Stadsverwarming geen extra afschrijving hoeft te worden doorgevoerd.

Onveranderd is de prognose dat Stadsverwarming vanaf 2019 uit de rode cijfers zal komen. In de periode daarna zal het eigen vermogen zich herstellen tot ruim € 38,2 miljoen (de waardering bij de gemeente) en kan er dividend worden uitgekeerd.

Blijvende onzekerheden voor de Stadsverwarming zijn: wet- en regelgeving, gasprijsontwikkeling, graaddagenontwikkeling (en de daaraan gerelateerde afzet) en de hoogte van de inflatie.

HuisVuilCentrale (HVC) Alkmaar

• De brede inzet op bronscheiding resulteerde in 2016 in een afname van de hoeveelheid restafval van aandeelhouders met 5%. De hiermee vrijkomende capaciteit in de afvalenergiecentrales is benut voor het verwerken van gecontracteerd afval van derden (inclusief import). Ook de bio-energiecentrale en de slibverbrandingsinstallatie draaien op volle capaciteit.
• Bij een aantal voor recycling bestemde stromen, waaronder ferro-en de nonferro metalen, is sprake van een prijsdruk terwijl, voor onder andere oud papier, de opbrengsten toenamen.
• Verder is een dalende trend waar te nemen op de markt voor electricteitsprijzen. In windpark Gemini zijn alle turbines geplaatst en levert een groot deel al energie. Met de hiervoor geschetste ontwikkelingen heeft de HVC een postief resultaat van circa € 6 miljoen. Dit resultaat wordt toegevoegd aan het eigen vermogen en tegelijkertijd dalen de gegarandeerde leningen. Dit in lijn met de afspraak die is gemaakt met de aandeelhouders. Overigens hebben we het effect op de daling in de risicoprovisie al verwerkt in de meerjarenbegroting.

Financiële toelichting

Het saldo van de algemene dekkingsmiddelen is € 295.000 hoger dan begroot. Dit komt door € 338.000 lagere lasten en
€ 43.000 lagere baten. De afwijkingen worden hierna per onderdeel toegelicht .

Toelichting per product

1. Lokale heffingen

• De baten zijn € 66.000 lager dan begroot. Dit is het resultaat van een incidenteel lagere opbrengst uit OZB op niet-woningen ( € 6.000), een incidenteel lagere opbrengst uit OZB op woningen ( € 35.000) en een structureel lagere opbrengst uit precariobelasting (€ 30.000). De geraamde opbrengst precario verhogen we jaarlijks, terwijl de inkomsten de afgelopen jaren achterbleven. Ons voorstel is om de structurele baten met € 20.000 te verlagen. Deze verlaging maakt onderdeel uit van de Kadernota 2018.
• Daarnaast zijn de lasten € 38.000 hoger dan begroot door een extra dotatie aan de voorziening dubieuze belastingdebiteuren. Gebleken is dat de benodigde omvang van deze voorziening die we jaarlijks bepalen bij de jaarstukken ontoereikend is en we dit structureel moeten aanvullen. Ook deze aanvulling maakt onderdeel uit van de Kadernota 2018.

Het beleid inzake lokale heffingen is verder toegelicht in de paragraaf lokale heffingen.

2. Nog te bestemmen middelen
In het onderdeel nog te bestemmen middelen zijn stelposten opgenomen die in principe alle onderdelen van de gemeentebegroting raken.

• De belangrijkste zijn de stelpost voor incidentele loonsverhoging en het nog niet geconcretiseerde deel van de krimp van de organisatie.
• Ook het voordeel op de kostenplaatsen van de organisatie die niet aan alle individuele producten zijn toegerekend, is hier begroot.
• De toerekeningen vinden na vaststelling van de begroting niet meer op het laagste niveau plaats, omdat dit onevenredig grote administratieve inspanningen vraagt.
• Het voordeel op dit onderdeel in de rekening komt door het op de plek ramen van de incidentele loonstijging, terwijl in de praktijk de hogere loonkosten verspreid over alle programma's en producten plaatsvindt. Dus lagere lasten in de algemene dekkingsmiddelen en hogere lasten in de verschillende programma's. Samenvattend levert dit een lagere last op van € 495.000.

3. Gemeentefonds

• De uitkering uit het gemeentefonds is in 2016 verantwoord voor € 122,7 miljoen. Dit is € 62.000 incidenteel meer baten dan begroot. Dit hebben we samengevat in onderstaande tabel.

• De miljoenennota 2017 is verwerkt in de septembercirculaire gemeentefonds 2016 en in de tweede tussenrapportage 2016. In 2017 vindt nog een verrekening plaats op basis van de werkelijke rijksuitgaven. Informatie hierover komt pas beschikbaar na afronding van de jaarstukken 2016. Dit betrekken we bij de eerste tussenrapportage 2017.

Uitkeringsjaar 2016

• Het resultaat van de algemene uitkering 2016 is op basis van de laatste specificatie Binnenlandse Zaken (BZK) € 122.424.828. Dit is € 33.582 hoger dan geraamd in de tweede tussenrapportage 2016. De hogere uitkering is veroorzaakt door een voordeel van € 58.896 op de maatstaven (onder andere bijstand, lage inkomens, minderheden), een voordeel van € 50.000 voor innovatieve aanpak energie en een nadeel van € 75.312 op het aantal geplaatste vergunninghouders.
• Voor innovatieve aanpak energiebesparing hebben we incidenteel (in de decembercirculaire 2016) een bijdrage ontvangen van € 50.000. Dit is voor de uitvoering van regionale innovatieve aanpakken gericht op energiebesparing in de particuliere woningvoorraad. Purmerend fungeert hier als trekker in de regio voor Monumenten aanpak, gemeente Waterland en Aardgasloos Purmerend, gemeente Purmerend. Omdat bijstelling op de begroting 2016 niet meer kan, valt dit bedrag vrij in het rekeningresultaat 2016. In de resultaatbestemming wordt voorgesteld om € 310.000 toe te voegen aan het exploitatiebudget Duurzaamheid (inclusief € 50.000 voor innovatieve aanpak eneregiebesparing).
• Daarnaast blijkt de toekenning van de decentralisatie-uitkeringen asiel (partieel effect, participatie en integratie) voor het 2e halfjaar lager uit te vallen dan waar we rekening mee hielden in de tweede tussenrapportage 2016. In deze raming was rekening gehouden met het aantal geplaatste vergunningshouders van juli tot en met december 2016. In de decembercirculaire 2016 zijn echter alleen de bedragen over juli tot en met oktober 2016 uitgekeerd. In de meicirculaire 2017 wordt het restant nabetaald.

Nabetalingen over vorige jaren

• De nabetaling over 2014 is € 5.735 lager dan begroot door de vaststelling van de inkomensmaatstaf OZB. Hiermee is dit uitkeringsjaar definitief vastgesteld.
• De nabetaling van € 33.749 over 2015 betreft nadere vaststellingen in de maatstaven en diverse integratie- en decentralisatie uitkeringen. Overigens zijn deze afwijkingen ontstaan na de tweede tussenrapportage 2016.

Lagere uitvoeringslasten voor gefinancierde ICT-activiteiten door VNG

• In 2011 is, in afstemming met Het Rijk, besloten om de regie, de uitvoering van een aantal ICT-activiteiten en de financiering daarvan bij de VNG te beleggen (onder andere digitaal klantendossier, informatiebeveiligingsdienst, modernisering gemeentelijke basisadministratie). Om uitvoering van de betreffende activiteiten te kunnen bekostigen, ontvangt VNG geld uit het gemeentefonds. Zonder verdere actie zou deze uitname uit het gemeentefonds leiden tot extra niet terug te vorderen btw bij de VNG. Om te voorkomen dat deze btw een kostenpost vormt, is afgesproken dat de VNG een factuur stuurt en de gemeenten de btw declareren bij het btw compensatiefonds.
• Dit levert voor Purmerend een incidentele lagere last op van € 22.000. Naar nu blijkt is deze financieringskwestie in strijd met de Financiële Verhoudingswet en moet worden beëindigd per 1 januari 2018. We verwachten dat in 2018 de bekostiging via een verhoging van de contributie van de VNG gaat lopen. In de begroting hebben we hier al rekening mee gehouden.

4. Eigen financieringsmiddelen

• Het renteresultaat geeft een incidenteel batig saldo van € 31.000. Dit komt enerzijds door een licht stijgende transitorische rente ten opzichte van de raming bij het aantrekken van twee leningen in december 2016 (€ 30 miljoen). Anderzijds komt dit door het aantrekken van kasgeldleningen (in december 2016) waarover geen rente is betaald, maar we een vergoeding ontvingen

5. Deelnemingen

Het nadeel op de post deelnemingen betreft:

• € 24.000 lagere onderzoeks- en adviseringskosten Stadsverwarming en een lagere risicoprovisie van € 42.000.
• het lager uitvallen van de dividenduitkering van de houdstermaatschappij EZW (€ 36.000).
• overige verschillen die worden verklaard door de BNG en HVC.
  
  Alle afwijkingen zijn incidenteel van aard.

6. Incidentele baten en lasten
Het saldo van incidentele baten en lasten geeft per saldo een nadeel van € 167.000. Dit is inclusief een bedrag van onvoorziene uitgaven, die voldoen aan de volgende criteria:

• op het moment van totstandkoming van de begroting waren de kosten nog niet te voorzien
• het is niet mogelijk om deze kosten te vermijden
• de kosten zijn niet uit te stellen naar de toekomst voor afweging bij de volgende Kadernota

In 2016 is de post onvoorzien van € 50.000 niet aangesproken door de raad. De incidentele last van € 167.000 omvat een vakantiereservering voor opslag sociale lasten (juni -december 2016) en een verrekening met de fiscus.

Reserves

Egalisatiereserve rente

• Deze reserve is ontstaan door het sneller aflossen van de leningen door Intermaris. Bij de vervroegde aflossing is een boeterente betaald.
• Jaarlijks onttrekken we een aflopend bedrag aan deze reserve, zodat de gemeentebegroting geen nadeel ondervindt van vervroegde aflossingen.
• Eind 2018 zal de reserve volledig zijn besteed. In 2016 is € 411.788 onttrokken.

Incidentele baten en lasten